وضعیت نمره زبان دانشجویان مقطع دکتری

مسئولان مختلف دانشگاه ها در ارتباط با وضعیت زبان داوطلبان دکتری در وزارت خانه های علوم و بهداشت سخن گفتند .

چند سالی است که داوطلبان ورود به دوره دکتری ، باید پیش از شرکت در آزمون جامع در یکی از آزمون‌ های زبان ملی یا بین‌ المللی پذیرفته شوند و نمره قبولی در این آزمون را کسب کنند و این یکی از شروط دفاع رساله دکتری در دانشگاه‌ های ایران محسوب می‌شود. زمان بررسی میزان تسلط به زبان ( قبل از دفاع از رساله دکتری ) از نظر بسیاری از کارشناسان آموزش عالی مورد انتقاد قرار گرفته و با توجه به اهمیت یادگیری زبان ، این کارشناسان تاکید دارند میزان تسلط به زبان باید به عنوان یکی از شروط " ورود به دوره دکتری " محسوب شود و فقط دانشجویانی در این مقطع پذیرفته شوند که سواد بین المللی انجام پژوهش‌ ها و تحقیقات جهانی را داشتند باشند .

در همین راستا دکتر سید حسن صدوق رئیس دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد : ارتقای سطح زبان دانشجویان دوره دکتری در دنیای رقابتی امروز امری بسیار ضروری و اساسی است و دانشگاه‌ های مطرح کشور باید به این موضوع توجه اساسی داشته باشند ، چرا که دانشگاه‌ های معتبر دنیا ، دانشجویان این دانشگاه‌ ها را به عنوان نیروهای با استعداد و سرمایه ارزشمند انسانی سریع‌ تر جذب می‌ کنند .

وی در ادامه تصریح کرد : من معتقد هستم شناخت کامل زبان برای دانشجویان دکتری یک امر حیاتی به شمار می‌ رود ، چرا که این دانشجویان بدون آشنایی با زبان خارجی نمی‌ توانند در دنیای رقابتی علم ، تحقیق و جست و جو کنند .

رئیس دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد : متاسفانه موضوع زبان دانشجویان دوره دکتری در کشور ما آنچنان که باید ، جدی گرفته نمی‌ شود و دانشجویان دوره دکتری حتی بعد از آزمون جامع نیز می‌ توانند مدرک زبان خود را ارائه دهند ، در حالی که ما مهارت زبان را برای پژوهش‌ های دانشگاهی و تحقیقاتی نیاز داریم و دانشجویی که نتواند به منابع علمی روز دنیا دسترسی داشته باشد ، چگونه می‌ شود از او انتظار محقق بودن را داشت .

دکتر صدوق با تاکید بر اینکه باید مدرک زبان به عنوان شرط ورود به دوره دکتری در دانشگاه‌ های کشور محاسبه شود ، خاطر نشان کرد : متاسفانه دانشگاه‌ ها هر ساله با چالشی مواجه هستند که بر اساس آن ، دانشجویانی وارد این دوره می‌ شوند که آشنایی حداقلی به زبان انگلیسی ندارند و حتی بعد از ورود به دوره دکتری حداکثر نمره زبان را نمی‌ توانند کسب کنند تا بتوانند از رساله دکتری خود دفاع کنند ، بنابر این من معتقد هستم مدرک زبان باید به عنوان یکی از شروط ورود به دوره دکتری برای دانشجویان در نظر گرفته شود .

وی ادامه داد : به گمان من کسی نمی‌ تواند پژوهشگر خوبی باشد ، مگر اینکه علاوه بر تسلط بر زبان فارسی به زبان خارجی تسلط داشته باشد . ما در دانشگاه‌ شهید بهشتی آزمون‌ های مختلف زبان را برگزار می‌ کنیم ، اما معتقد هستم باید آموزش دوره‌ های زبان انگلیسی در این دانشگاه نیز جدی‌ تر مورد توجه قرار بگیرد و بتوانیم دوره‌ های آموزشی برای دانشجویان ارائه دهیم .

دکتر محمد حسین پورکاظمی رییس مرکز سنجش آموزش پزشکی اظهار کرد : برای اینکه امروزه کسی در رشته های پزشکی ، دندانپزشکی و دارو سازی پذیرفته شود باید در آزمون سراسری ، سطح علمی و درسی بالایی داشته باشد اما در خصوص درس زبان معمولا نتیجه آزمون ضعیف است .

وی با اشاره به اینکه اصولا آموزش زبان انگلیسی در مدارس کشور نیز موفق نیست ، گفت : این مساله را می‌ توان در نتایج کنکور سراسری نیز مشاهده کرد ؛ به طوری که یک میلیون شرکت کننده در این آزمون نتیجه آزمون زبان ضعیفی کسب می‌ کنند .

رییس مرکز سنجش آموزش پزشکی اظهار کرد : برخی دانش آموزان قبل از دوران دانشگاه با ثبت نام در کلاس‌ های موسسات خصوصی ، سطح زبان انگلیسی خود را تقویت می‌ کنند اما افرادی که از این کلاس ها استفاده نکرده باشند عموما در این درس ضعیف هستند .

پورکاظمی با اشاره به برگزاری آزمون MHLE در وزارت بهداشت اظهار کرد : برای قبولی در این آزمون افراد شرکت کننده باید 50 درصد حد نصاب نمره را کسب کنند تا بتوانند در مقطع ph.d دانشگاه‌ های علوم پزشکی ادامه تحصیل دهند اما تنها  20 درصد شرکت کنندگان در این آزمون حد نصاب نمره را کسب می کنند و این نشان دهنده این است که در مجموع سطح زبان دانشجویان در دانشگاه های علوم پزشکی خوب و موفق نیست .

وی با اشاره به اینکه هر میزان سطح زبان دانشجویان بالاتر باشد می‌ توانند از کتاب‌ های مرجع مختلفی در رشته‌ های پزشکی و غیر پزشکی استفاده کنند و این یک ضرورت برای دانشجویان است ، گفت : برخی از دانشجویان ممکن است در استفاده از کتاب ها موفق باشند اما در زمینه محاوره و شرکت در کنفرانس های علمی بسیار ضعیف هستند و حتی گوش آن ها به محاوره زبان انگلیسی نیز آشنا نیست و نمی‌توانند از مطالب بهره کافی را ببرند .

پورکاظمی اظهار کرد : ضعفی که درسطح زبان دانشجویان وجود دارد به آموزش زبان در دبیرستان و مدرسه آنها بر می گردد و این موضوع که ما در دوران پیش از دانشگاه آموزش موفقی را در زمینه درس زبان نداریم . این مشکل در خصوص زبان عربی نیز صدق می‌ کند ، این در حالی است که بسیاری از موسسات خصوصی فعال در زمینه آموزش زبان بسیار موفق هستند .

رییس مرکز سنجش آموزش پزشکی با تاکید بر اینکه برای آموزش زبان باید از سنین پایین برنامه ریزی و اقدام کرد ، گفت : البته این مشکل در دانشگاه‌ ها نیز جبران نمی‌ شود و آموزش زبان در دانشگاه‌ ها نیز موفق نیست به طوریکه به چند واحد درس عمومی و اختصاصی بسنده می‌ شود که این امر کمکی به دانشجویان در خصوص یادگیری محاوره‌ ای زبان انگلیسی نمی‌ کند .

وی در پایان با تاکید بر اینکه آموزش زبان در دانشگاه‌ ها موفق نیست ، تصریح کرد : فارغ التحصیلان دانشگاه‌ های نیز ما زبان را به خوبی نمی‌ دانند و این مساله مهمی است که باید به آن توجه شود .

دکتر نعمت‌ اللهی معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی به وضعیت سطح زبان داوطلبان آزمون دکتری اشاره کرد و افزود : دانشجویان دوره دکتری بطور صد در صد نیازمند آشنایی کامل با زبان انگلیسی هستند ، چرا که این افراد بعد از ورود به دانشگاه‌ ها و موسسات عالی مجبور هستند با اتکا به زبان خارجی منابع و مقالات تحقیقاتی و علمی را مورد مطالعه قرار بدهند .

وی در ادامه تصریح کرد : دانشجویان دکتری که به زبان خارجی تسلط نداشته باشند ، نمی‌ توانند به آخرین نتایج تحقیقات علمی در دانشگاه‌ های مختلف دنیا و همچنین مراکز تحقیقاتی دسترسی پیدا کنند ، ‌بنابر این دانستن زبان انگلیسی برای این دانشجویان یک امر بسیار مهم و ضروری به شمار می‌ رود .

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی ، خاطرنشان کرد : این دانشگاه به دلیل اهمیت یادگیری زبان انگلیسی ،‌ آشنایی دانشجویان با این زبان برای ورود به دوره دکتری را ضروری می‌ داند . بر این اساس دانشجویان در بدو ورود به این دوره باید بتوانند مدرک زبان را ارائه بدهند و در نهایت اگر احیانا موفق به ارائه مدرک این آزمون در ابتدای ورود به دکتری نشوند ، باید متعهد شوند تا آزمون جامع ، مدرک دکتری خود را تحویل آموزش دانشگاه بدهند .

دکتر نعمت‌ اللهی‌ ، اظهارکرد : معیار هایی برای آزمون زبان دانشجویان دکتری در نظر گرفته شده است که بر اساس آن این دانشجویان موظف هستند 50 درصد نمره قبولی در این آزمون را کسب کنند . علاوه بر این اگر دانشجویان نتوانند این نمره را کسب کنند ، دوره‌ های آموزشی زبان انگلیسی در دانشگاه علامه برگزار می‌ شود و دانشجویان می‌ توانند با شرکت در این دوره‌ ها به تقویت زبان انگلیسی خود بپردازند و یا اینکه حتی آن‌ ها می‌ توانند در آزمون‌ های زبان این دانشگاه شرکت و مدرک آن را تحویل دانشگاه بدهند .

به گفته وی ، آزمون‌ زبان انگلیسی در دانشگاه علامه ‌طباطبایی هر سه ماه یکبار به طور منظم برگزار می‌ شود و دانشجویان علاقه‌ مند می‌ توانند با شرکت در این آزمون‌ ها 50 درصد نمره این آزمون را کسب کنند تا مدرک زبان برای آن‌ ها محسوب بشود و بتوانند در امتحان جامع شرکت کنند .

 معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان با بیان اینکه ارائه مدرک زبان انگلیسی به عنوان شرط ورود به دوره دکتری در این دانشگاه محسوب نمی‌ شود ، خاطر نشان کرد : دانشجویانی که وارد دوره دکتری می‌ شوند دو گروه هستند ، گروه اول کسانی که از طریق آزمون سازمان سنجش پذیرفته شده‌ اند که در این وضعیت از طریق آزمون وضعیت زبان آنها نیز بررسی می‌ شود و گروه دوم نیز کسانی هستند که از طریق استعدادهای تحصیلی وارد این دوره شده‌ اند که این دانشجویان نیز باید قبل از ورود به دوره دکتری مدرک زبان خود را به دانشگاه ارائه بدهند ، ‌ضمن اینکه در مصاحبه علمی دانشجویان تمام دکتری نیز ، وضعیت زبان آنها تاثیر گذار خواهد بود .

دکتر محسن کلانتر معاون آموزشی سابق دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه سطح زبان دانشجویان دکتری دانشگاه‌ ها مطلوب نیست ، اظهار کرد : متاسفانه وضعیت زبان دانشجویان دوره دکتری در دانشگاه‌ های ما آنچنان که باید رضایت‌ بخش نیست و دانشجویان هنوز اهمیت این موضوع را درک نکرده‌ اند که برای ورود به دوره دکتری باید مسلط به زبان انگلیسی باشند .

وی در ادامه تصریح کرد : در حال حاضر بیشتر دانشجویان دکتری که قصد مهاجرت به خارج از کشور دارند ، یادگیری زبان انگلیسی را امری مهم تلقی می‌ کنند ، در حالی که این موضوع قابل تصور نیست که دانشجویی بدون آشنایی با زبان انگلیسی بتواند آموزش کیفی ببیند . در واقع این دانشجویان برای مطالعه مقالات و منابع بین‌ المللی در این دوره نیازمند آشنایی با زبان انگلیسی هستند .

معاون آموزشی سابق دانشگاه علم و صنعت ضمن انتقاد از محتوای آزمون‌ های زبان انگلیسی دانشجویان دکتری گفت : این آزمون‌ ها بیشتر یکسری مباحث تئوری را از دانشجویان سنجش می‌ کند .  به همین دلیل ما نیازمند تحول عظیم در برگزاری آزمون‌ های زبان انگلیسی دانشگاه‌ ها هستیم تا بتوانیم آزمون‌ هایی را برگزار کنیم که تا حدودی استاندارد های بین‌ المللی را داشته باشد .

دکتر کلانتر همچنین خاطرنشان کرد : یکی از شرایط ورود به دوره دکتری این است که دانشجویان بتوانند نمره مطلوب از آزمون‌ زبان را کسب کنند . این در حالی است که متاسفانه بسیاری از دانشگاه‌ ها با سرپیچی از این امر اجازه می‌ دهند دانشجویان با ورود به مقطع دکتری آزمون زبان را همزمان با آزمون جامع یعنی در همان سال اول بگذرانند ، در حالی که این موضوع می‌ تواند لطمه بزرگی به وضعیت تحصیلی دانشجویان بزند .

دکتر محمد جلیلی معاون سابق آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به پایین بودن سطح زبان انگلیسی در بین دانشجویان علوم پزشکی اظهار کرد : بسیاری از دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی ، از لحاظ نگارش متون انگلیسی در سطح مناسبی نیستند ، این مساله یکی از عواملی است که بعضا موجب طولانی شدن دوره تحصیل نیز می‌ شود چرا که اکثرا دانشجویان باید نتایج پژوهش‌ های خود را در نشریات بین‌ المللی منتشر کنند .

وی با اشاره به اینکه همچنین در محاوره به زبان انگلیسی نیز برخی دانشجویان دچار مشکلاتی هستند که حضور آن‌ ها را در مجامع و کنفرانس‌ های بین‌ المللی با مشکل مواجه می‌ کند ، گفت : در موضوع استفاده از فرصت‌ های مطالعاتی یکی از محدودیت‌ های بسیار جدی دانشجویان نداشتن آشنایی لازم با زبان انگلیسی است که این امر موجب می‌ شود بسیاری از دانشجویان به سمت استفاده از این فرصت‌ها نروند .

دکتر جلیلی با اشاره به اینکه بخشی از این مشکل به طور کلی در جامعه وجود دارد و سطح زبان انگلیسی دانشجویان در کلیه رشته‌ ها بسیار پایین است ، گفت : متاسفانه این موضوع در آموزش‌ ها جای زیادی ندارد و برنامه ریزی‌ های آموزشی به هیچ عنوان برای توانمند سازی دانشجویان کفایت نمی‌ کنند و معمولا فرصت دیگری نیز برای به دست آوردن این آموزش ها وجود ندارد .

وی ادامه داد : در حوزه‌ های دیگر کاری اعم از حوزه‌ های اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی نیز پایین بودن سطح زبان در بین افراد و عدم آشنایی و عدم تسلط به بحث زبان انگلیسی نمود پیدا می‌ کند و ما در بین افراد در سطوح مختلف این مساله را می‌ بینیم .

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد : در سیستم‌ های گزینشی ما نیز توجه زیادی به موضوع توانمندی در زبان انگلیسی نشده است و موجب شده است که افراد با نمرات بسیار پایینی بتوانند در رشته خود که در آن توانمندی دارند ادامه تحصیل دهند .

دکتر جلیلی با اشاره به اینکه حدنصاب قبولی در آزمون‌ TOEFL  ، آزمون MHLE در ایران از نمره استاندارد دیگر کشورها پایین‌ تر است ، گفت : مشکل این است که برای ورود به دوره ضرورتی وجود ندارد که دانشجویان نمره کامل کسب کنند و افراد در آزمون شرکت می‌ کنند ، پذیرش می‌ شوند و به دوره وارد می‌ شوند و بعدا در فرصت دیگری متعهد هستند نمره را کسب کنند که این خود یک اشکال مهم است و به همین دلیل ما با دانشجوی تحصیلات تکمیلی مواجه هستیم که در حال تحصیل است ، اما از سطح زبان کافی مناسب برخوردار نیست و در نهایت نیز در آزمونی که نمره حداقلی را برای آنان دارد شرکت می کنند .

وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای حل این مشکل در آموزش و پرورش و مدرسه است ، گفت : باید آموزش‌ ها قبل از ورود به دانشگاه و در مدارس تا حدودی تقویت شود و افراد با یک توانمندی پایه‌ ای و مناسب وارد دانشگاه شوند و راهکار دیگر این است که در مراحل مختلف بعد از دانشگاه موضوع معیار مورد نظر برای پذیرش جدی گرفته شود و اگر نمرات آزمون‌ هایی که در حال حاضر وجود دارد ، ملاک ارزیابی است ، حداقل همین در آزمون‌ ها بدون هیچ استثنا و تبصره‌ ای اعمال شود و افراد با کسب حداقل نمره بتوانند وارد دوره مربوطه شوند .

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد : کار پایه ای برای آموزش زبان انگلیسی از دوره قبل از دانشگاه و دوره دبیرستان و راهنمایی باید مورد توجه قرار گیرد و واقعیت این است که در این دوره‌ ها ، سیستمی با بازدهی بسیار پایین و مشکلات زیاد وجود دارد که عملا خروجی آن افرادی هستند که توان زیادی در ارتباط برقرار کردن به صورت نوشتاری و شفاهی را ندارند .

همچنین دکتر جمشید حاجتی دبیر شورای علوم پایه پزشکی ، بهداشت و تخصصی اظهار کرد : بر اساس مصوبه شورای عالی برنامه‌ ریزی ، نمره آزمون زبان آیلتس که در آن حد نصاب نمره ۵ برای ورود به آزمون دکتری وزارت بهداشت مبنا قرار گرفته بود از سال تحصیلی 98 با نیم نمره افزایش به نمره ۵.۵ افزایش پیدا می‌ کند و افرادی می‌ توانند در آزمون دکتری شرکت کنند که نمره آیلتس ۵.۵ داشته باشند . البته برای سال تحصیلی 99 این نمره به ۶ ارتقاء پیدا خواهد کرد .

وی با تاکید بر اینکه حد نصاب نمره آیلتس در کشورهای مختلف بسیار بالاتر از نمره‌ ای است که در حال حاضر در ایران برای این آزمون درنظر گرفته شده است ، گفت : به دلیل اینکه در دوره‌ های قبل نمره ۵ شرط ورود به دوره ph.d بوده است ،‌ وزارت بهداشت تصمیم گرفته است که این نمره را تدریجا افزایش دهد و برای سال‌ های بعد از سال ۹۹، مجددا در خصوص تغییر نمره زبان در وزارت بهداشت تصمیم‌ گیری خواهد شد .

دبیر شورای علوم پایه پزشکی ، بهداشت و تخصصی افزود : برای آزمون‌ های دیگر وزارت بهداشت که نمرات آزمون‌ های زبان دیگری مورد قبول است ، به تناسب نمره ۵.۵ در نظر گرفته شده برای آزمون آیلتس ، معادل سازی خواهد شد که این مهم در آینده نزدیک از طریق سایت مرکز سنجش آموزش پزشکی به اطلاع داوطلبان خواهد رسید .

حاجتی با اشاره به اینکه تعیین نمره برای آزمون‌ های دیگر با مبنا قرار دادن نمره آیلتس برای خود داوطلب نیز امکان‌ پذیر است ، گفت : تصمیم‌ گیری برای افزایش نمره زبان به دلیل اهمیت تسلط به دانش زبان انگلیسی برای دانشجویان ورودی دوره دکتری و بنابر پیشنهاد اولیه کمیته زبان انگلیسی دبیرخانه علوم پایه پزشکی ، بهداشت و تخصصی پس از انجام مطالعاتی که سطح تسلط بر زبان انگلیسی برای دانشجویان دوره دکتری را می‌ سنجید ، اتخاذ شده است .

دبیر شورای علوم پایه پزشکی ، بهداشت و تخصصی در پایان خاطرنشان کرد : مطالعات انجام شده نشان می دهد که ضرورت دارد به تدریج نمره زبان مورد نظر برای شرکت در دوره‌های دکتری، افزایش پیدا کند و لازم به ذکر است که نمره ۶ برای شرکت در این دوره نسبت به سطح جهانی، نمره بسیار پایینی است و این نمره در دیگر کشورها حداقل ۶.۵ قرار داده شده است .

اهمیت یادگیری زبان و قرار گرفتن آن به عنوان یکی از شروط ورود به دوره دکتری در حالی از سوی کارشناسان و مسئولان آموزش عالی جدی و مهم تلقی می‌ شود که به گفته دکتر مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزیر علوم انتخاب سطح زبان دانشجویان برای ورود به دوره دکتری قانون داخلی دانشگاه‌ ها است و مراکز آموزش عالی می‌ توانند در این زمینه تصمیم‌ گیری کنند .

به گفته وی ، ملاک تصمیم‌ گیری در خصوص ورود دانشجویان دکتری فقط آن چیزی است که ما بر اساس آیین‌ نامه یکپارچه به دانشگاه‌ ها ابلاغ کردیم ؛ اما دانشگاه‌ ها می‌ توانند فراتر از این آیین‌ نامه‌ بر اساس اختیارات خود تصمیم‌ گیری‌ هایی را داشته باشند .

بنا بر تاکید دکتر شریعتی ، وزارت علوم به هیچ عنوان به تصمیم‌ گیری‌ های داخلی دانشگاه‌ ها ورود پیدا نمی‌ کند و این مراکز در خصوص تصمیم‌ گیری‌ های داخلی خود مختار هستند . بطور کلی ملاک وزارت علوم در آیین‌نامه " یکپارچه آموزشی مقاطع تحصیلی دانشگاه‌ ها " ابلاغی به دانشگاه‌ ها قید شده است و تصمیم‌ گیری در مسایل فراتر از این آیین‌ نامه در حوزه‌ های مختلف اعم از زبان و غیره در اختیار دانشگاه‌ ها قرار دارد .

منبع : ایسنا